Snus, vrsta duvanskog proizvoda u prahu koji je zapakovan u male kesice, uprkos visokim dozama niza štetnih supstanci, sve je popularniji, ali i dostupniji mladima u Crnoj Gori. Srednjoškolci, pa i stariji osnovci, kupuju ga u mnogim prodajnim objektima, posebno onim specijalizovanim za duvanske proizvode, a po istoj cijeni od 6 do 10 eura, zavisno od vrste, mogu ga nabaviti i preko društvenih mreža.
Zakon koji je na snazi u Crnoj Gori prepoznaje ga kao dio grupe „novi duvanski proizvodi“, ali nema detalja o kontroli njegove upotrebe i mogućim posljedicama po zdravlje.
Prodaja snusa zabranjena je u svim državama članicama Evropske unije, osim u Švedskoj, gdje je i nastao, uz garanciju da neće biti plasiran mimo granica te zemlje.
Posljedice koje može da izazove njegovo korišćenje su dalekosežne, što potvrđuje i direktorica Centra za promociju zdravlja u Institutu za javno zdravlje prof dr Agima Ljaljević.
Ona upozorava da su dosadašnja istraživanja dokazala da korišćenjem snusa efekat nikotina na centralni nervni sistem ostvaruje djelovanje kao i prilikom korišćenja psiho-aktivnih supstanci (stvara euforiju, budnost, ubrzava puls, ugrožava funkcije vitalnih organa…), kakve suheroin ili kokain.
„Takođe, potvrđeno je da se, kao i u tim slučajevima, vrlo brzo razvija zavisnost od ove supstance. Osim toga, kod mladih upotreba ovih proizvoda predstavlja uvod za upotrebu drugih psiho-aktivnih supstanci, takozvanih teških droga“, upozorava Ljaljević.
Ističe da, osim toga, korisnici snusa, mogu da imajuvrlo opasne komplikacije po zdravlje, kao što su problemi sa zubima, što može rezultirati gubitkom zuba i potpornog aparata. Mogu se, kako navodi Ljaljević, javiti infekcije i rane u ustima, infekcije grla, jezika,krvarenje iz nosne duplje, problemi sakardiovaskularnim sistemom (poremećaj rada srca, čak i do smrti), pojave malignih bolesti u nosnoj šupljini, usnoj šupljini, ždrijelu i drugim organima.
Lako dostupan mladima
Snus, poznat i pod nazivima snuff, nasal, burmut je duvanski prah koji nastaje usitnjavanjem listova duvana (uključuje i ostatke nastale u proizvodnji drugih duvanskih proizvoda). Kako pojašnjava Ljaljević, on sadrži visoke koncentracije nikotina, uz dodate aditive, koji mijenjaju ukus i miris sadržaja.
Agima Ljaljević (FOTO: IJZCG)
„Kao što mu ime kaže, ovaj duvanski proizvod se “snifa”, odnosno podrazumijeva da se prah unosi nazalno, mada postoje i druge metode korišćenja sličnih duvanskih proizvoda. Ovaj oblik upotrebe je vrlostari način uživanja duvana i vrlo je popularan u Indiji. U Evropi, u zadnje vrijeme, snus doživljava svojevrsnu renesansu zbog primjene različitih zakona o ograničenjima tradicionalne upotrebe duvana“, ističe Ljaljević.
Dodaje da postoje dvije opcije za korišćenje i to – suva (prah koji se ušmrkava) i vlažna (smjesa koji se savija u loptu i postavlja u usta između desni i usne i žvaće se.
„Tom prilikom se iz proizvoda oslobađa nikotin u organizam, čime stvara očekivani doživljaj.Zbog svoje relativno niske cijene, mladima je lako da nabave snus. Osim cijene, za popularizaciju upotrebe snusa odgovorni su i uticaji okruženja, koji su snažni, te je zbog potreba mladih da se dokažu u društvu, sve rasprostranjenija upotreba navedenih sredstava“, kazala je Ljaljević.
Opasnije od pušenja
Iako proizvođači navode da je ovaj proizvod manje štetan od cigareta, riječ je samo o marketinškom triku, jer su, prema istraživanjima, posljedice korišćenja snusa mnogo veće i složenije, naročito među mladima.
„Duvanska industrija je promovisala upotrebu snusa kao nešto što je manje štetno, manje opasno i kao moguće pomoćno sredstvo za odvikavanje od pušenja, mada ovi navodi nijesu tačni, kako su potvdili podaci dosadašnjih istraživanja“, ističe Ljaljević.
Nasuprot takvim uvjeravanjima i porukama, istraživanja potvrđuju da je proizvod opasan po zdravlje. To je, prema riječima dr Ljaljević, posebno odnosi na mlade ljude kod kojih su organi vrlo osjetljivi na agresivan uticaj nikotina i drugih supstanci koje snus sadrži.
Potrebne dopune Zakona
Postojeći Zakon o ograničavanju upotrebe duvanskih proizvoda obuhvata i proizvode poput snusa, ali ne u dovoljnoj mjeri. Sa tim je saglasna i dr Ljaljević, koja smatra da bi tu oblast trebalo dodatno regulisati.
„Iako su postojećim Zakonom obuhvaćeni „novi duvanski proizvodi“ smatram da ih u dopunama vrlo detaljno i konkretno treba obuhvatiti normativnim odredbama, kako bi se smanjila prevalencija njihove upotrebe i tako uticalo na smanjenje komplikacija po zdravlje stanovništva. Takođe, važno je uključiti i nove mjere ograničenja u cilju zaštite što većeg broja, posebno mladih ljudi“, zaključuje Ljaljević.
